سی پی یا فلج مغزی در کودکان چیست

فلج مغزی یا سی پی(cerebral palsy) به اختلالی گفته میشود که در آن فرد دچار اختلالات حرکتی و وضعیتی میشود که در اثر آسیب به مغز ایجاد میشود؛ این آسیب میتواند در دوران جنینی, حین تولد و یا پس از آن ایجاد شود. اثرات و عوارض فلج مغزی میتواند بر کنترل عضلات و هماهنگی و تعادل و گفتار فرد باشد. فلج مغزی انواع مختلفی دارد که هر کدام از آنها اثرات جانبی و علائم خاص خودش را دارد و درمان ها و تکنیک های درمانی نیز باتوجه به نوع فلج مغزی متفاوت و گوناگون میباشد. علائم فلج مغزی بسته به نوع و سطح آن از خفیف تا بسیار شدید کاملا متفاوت است.

انواع فلج مغزی در کودکان

فلج مغزی انواع مختلفی دارد که رایج ترین آنها به شرح زیر میباشد:

در فلج مغزی اسپاستیک که شایع ترین میباشد, فرد دچار سفتی عضلات میشود و همچنین دچار سختی در حرکات ومحدودیت در حرکت مفصل ها میشود که اغلب در یک سمت یا هر دو سمت ایجاد میشود.

در فلج مغزی آتاکسیک, فرد مشکلات در تعادل و هماهنگی حرکات دارد و دچار لرزش کم در حرکت دادن اندام ها میشود و همچنین گاهی برایش حرکاتی که ظریف است و نیاز به دقت بالا دارد مانند نوشتن, برایش سخت میشود و یا دچار تلو تلو خرودن و راه رفتن به سختی میشوند.

فلج مغزی دیس کینتیک باعث حرکات نامنظم و غیر قابل کنترل میشود و در کنترل عضلات صورت فرد دچار اختلالات میشود که ممکن است بر صحبت کردن و گفتار و بلعیدن و غذا خوردن هم تاثیر بگذارد.

فلج مغزی ترکیبی نیز شامل ترکیب چند نوع آتاکسیک و دیس کینتیک میباشد که علائم متنوعی دارد و تشخیص آن کمی پیچیده تر و درمان مشکل تری دارد.

علائم فلج مغزی در کودکان چیست

علائم فلج مغزی بسته به نوع اختلال فلج مغزی و شدت آن بسیار مختلف است. از شایع ترین علائم این اختلال میتوان به تاخیرات رشدی اشاره کرد که شامل تاخیر در نشستن, غلتیدن, ایستادن, راه رفتن, تاخیر در گفتار کودکان و .. میباشد. از علائم دیگر فلج مغزی یا سی پی میتوان به سفتی یا شل بودن عضلات که به آن اسپاستیک یا هیپوتون میگویند. فرد ممکن است دچار حرکات غیرطبیعی در دست یا پا مانند لرزش یا حرکات غیرارادی شود. همچنین گاهی فرد در تعادل و هماهنگی دچار اختلال میشود. فرد ممکن است در مهارت های حرکتی ظریف مانند گرفتن اشیا کوچک, مداد دست گرفتن, دکمه بستن و .. دچار مشکل شود. در برخی موارد کودک دچار تشنج میشود که خودش عوارض جانبی دیگری دارد. در موارد شدیدتر, کودک در گفتار و زبان نیز دچار تاخیر است و در تلفظ صحیح کلمات و بلعیدن و غذا خودن ممکن است مشکل داشته باشد.

علت فلج مغزی در کودکان چیست

فلج مغزی یا سی پی به علت آسیب دیدن و یا رشد غیرطبیعی مغز است. از اصلی ترین علل فلج مغزی میتوان به کمبود اکسیژن, زایمان زودهنگام, عفونت های بارداری, آسیب مغز پس از تولد, وزن پایین نوزاد هنگام تولد, مشکلات ژنتیکی و .. اشاره کرد. بنابراین, فلج مغزی در اغلب موارد ارثی نیست و به دلایل محیطی و پزشکی و بارداری پرریسک میباشد. اگر هنگام زایمان یا بلافاصله بعد از آن, به مغز اکسیژن کافی نرسد ممکن است آسیب ببیند. اگر مادر در بارداری دچار برخی عفونت های خطرناک شود که باعث آسیب به مغز و سیستم عصبی جنین و التهاب آن شود نیز ممکن است از علل این اختلال باشد. همچنین نوزادانی که زودرس هستند, معمولا در خط بالایی قرار دارند و احتمال آسیب دیدن بیشتری دارند. نوزادان اگر وزن بسیار پایین داشته باشند هم برای آسیب مغزی دارای ریسک بیشتری هستند. همچنین ممکن است نوزاد بعد از تولد, دچار ضربات شدید به مغز, تشنج های شدید, مننژیت و .. شود که خود این موارد نیز خطرناک میباشند.

بنابراین با کنترل کردن یکسری موارد مانند کنترل فشار خون و دیابت و بیماری های مادر هنگام بارداری, پیشگیری از عفونت, زایمان سریع و امن, مراقبت های نوزاد پس از تولد و .. میتوان از این اختلال تا جای ممکن پیشگیری کرد.

درمان فلج مغزی در کودکان

از آنجایی که فلج مغزی یک اختلال دائمی و مزمن است و بر حرکات و تعادل و گفتار تاثیر میگذارد, درمان قطعی ندارد و با فرآیند توانبخشی میتوان به افزایش کیفیت زندگی فرد به طور چشمگیری کمک کرد. با روش های کاردرمانی, گفتاردرمانی, فیزیوتراپی, دارودرمانی, وسایل کمکی در صورت نیاز فرد, جراحی های لازم در صورت نیاز, آموزش و مشاوره به خانواده و .. میتوان به فرد بسیار کمک کرد.

کاردرمانی در فلج مغزی

کاردرمانی در فلج مغزی یا سی پی اهداف گوناگونی دارد. بهبود مهارت های حرکتی درشت و ظریف, افزایش استقلال کودک در روزمره, تقویت هماهنگی چشم و دست, تعدیل حس های مختلف, تقویت مهارت های شناختی و تمرکز و توجه, جلوگیری از بدفرمی اندام ها, کمک برای افزایش مشارکت کودک و .. از اهداف مهم کاردرمانی در این کودکان است. بهترین زمان برای شروع کاردرمانی از 6 ماهگی تا 2 سالگی است, هرچه زودتر توانبخشی را شروع کنید زمانی که هنوز خاصیت انعطاف پذیری مغز بالاست, بهتر است. خانواده و مشارکت و آموزش آنها در کاردرمانی بسیار مهم است و از اهداف اصلی کاردرمانی میباشد. کاردرمانی بخش اصلی و مهم توانبخشی در کودکان است و اثرات آن بر کیفیت زندگی و استقلال آنها کاملا مشهود میباشد.

گفتاردرمانی در فلج مغزی

بسته به نوع و شدت فلج مغزی, ممکن است بر گفتار و زبان و بلع و درک ارتباطات کودک اثر گذاشته باشد که در چنین شرایطی, گفتاردرمانگر میتواند بسیار کمک کننده باشد. کودکان فلج مغزی مشکلاتی همچون تاخیر در گفتار, گفتار ناواضح و ضعیف, اختلال بلع یا دیسفاژی, ناتوانی در درک ارتباط و برقراری ارتباط, آبریزش دهانی و .. داشته باشد. اهداف مهم گفتاردرمانی در فلج مغزی شامل: بهبود تلفظ و افزایش وضوح گفتار, درمان اختلالات بلع و آبریزش های دهانی, درمان تاخیر گفتار و زبان و ارتباطات, افزایش کیفیت زندگی و اعتماد به نفس,آموزش و حمایت و مشاوره به خانواده, استفاده از روش های مکمل و جایگزین در صورت نیاز و .. میباشد. گفتاردرمانی نیز هر چه سریع تر شروع شود به نفع کودک است و زمان بهتری است, مثلا اگر زیر 2 سال درمان گفتاردرمانی برای کودک فلج مغزی شروع شود, بهترین نتیجه را خواهد گرفت. گفتاردرمانی نیز یکی از اصلی ترین بخش های درمان کودکان فلج مغزی یا سی پی است و کیفیت زندگی و ارتباطات را بسیار بهبود میبخشد.

فیزیوتراپی در فلج مغزی

فیزیوتراپی در این کودکان به درمان مشکلات عضلانی و ضعف اندام ها و مشکلات حرکاتی و تعادل کودک میپردازد. اهداف اصلی آن افزایش قدرت عضلات و کاهش سفتی و اسپاسم, کمک به تعادل و هماهنگی عضلات, پیشگیری از ناهنجاری های اسکلتی و .. میباشد. فیزیوتراپی نیز هر چه زودتر شروع شود برای کودک نتایج بهتر و سریع تری دارد و خانواده نیز باید در جلسات مشارکت داشته باشد و تمرین های لازم را که از متخصص آموزش میبیند در منزل با کودک انجام دهد. فیزیوتراپی از درمان های بسیار مهم توانبخشی در کودکان سی پی است و در همکاری با کاردرمانی و گفتاردرمانی میتواند بهترین نتایج را در کیفیت زندگی و استقلال فرد داشته باشند.

دارودرمانی در فلج مغزی

از آنجایی که فلج مغزی یا سی پی یک اختلال نورولوژیک است و ممکن است فرد را دچار مشکلات دردهای مزمن, حرکات غیرارادی و تشنج, سفتی عضلات و .. کند, پزشک مربوطه میتواند با تجویز دارو به فرد کمک کند. اهداف اصلی دارودرمانی در فلج مغزی بسته به نوع اختلال و سطح آن شامل: کنترل تشنج, کاهش گرفتگی عضلات, کاهش درد های مزمن, افزایش توجه تمرکز و بهبود مشکلات رفتاری و .. میباشد. برای کاهش درد از داروهایی مانند باکلوفن, دیازپام, دانترولن و .. استفاده میشود. برای تشنج نیز از داروهایی همچون والپروات سدیم, فنوباربیتال, کاربامازپین و .. استفاده میشود. همچنین گاهی از تزریق بوتاکس نیز برای کاهش اسپاسم عضله در کنار فیزوتراپی استفاده میشود.

توجه داشته باشید که هیچ دارویی درمان کامل نیست و همه موارد برای کنترل بیماری میباشد. داروها را متخصص مغز و اعصاب باید تجویز کند و حتما باید در کنار کاردرمانی و گفتاردرمانی و فیزیوتراپی مصرف شود.

بهترین مرکز درمان فلج مغزی در کودکان

در شهر تهران, مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی متعددی برای درمان این اختلال وجود دارند. از اصلی ترین نکاتی که باید درنظر بگیرید برای انتخاب کلینیک موردنظر, داشتن تیم تخصصی و باتجربه و علم و مهارت کافی میباشد که تمامی این افراد باید دارای کارت نظام پزشکی باشند. همچنین مرکز مورد نظر باید دارای تجهیزات و امکانات تخصصی برای درمان باشد و محیطی آرامش بخش برای کودکان و والدین فراهم کند. متخصصان باید با توجه به مشکل و ویژگی های هر فرد, درمان شخصی سازی شده را طراحی و اجرا کنند. کلینیک گفتاردرمانی و کاردرمانی مانا با داشتن شرایط مطلوب و تیمی از گفتاردرمانگران و کاردرمانگران حرفه ای و باتجربه آماده خدمت رسانی میباشد.

جمع بندی مطالب

در این مقاله سعی داشتیم, شما را با فلج مغزی یا سی پی آشنا کنیم. این اختلال, یک اختلال غیر پیشرونده عصبی میباشد که در اثر آسیب به مغز در دوران جنینی یا پس از تولد میباشد. علل فلج مغزی بررسی شد و همچنین علائم آن به اختصار توضیح داده شد. انواع آن که شامل اسپاستیک, آتاکسیک, دیس کینتیک و ترکیبی میباشد توضیح داده شد. روش های درمانی و توانبخشی که شامل کاردرمانی, گفتاردرمانی, فیزیوتراپی, دارودرمانی و .. میباشد نیز معرفی شد. همچنین هرچه سریع تر درمان را شروع کنید بهتر است. امید است این مقاله شما عزیزان را راهنمایی کرده باشد. جهت مشاوره رایگان و مشورت با متخصصین کلینیک مانا میتوانید تماس بگیرید و از خدمات استفاده کنید.